Việc giải quyết những vấn đề mà ngành mía đường Việt Nam đang gặp phải là hết sức cấp bách, nhất là khi doanh nghiệp và nông dân đang chịu sức ép lớn từ các hiệp định thương mại tự do và tác động của đại dịch Covid-19.
Nói về khó khăn của ngành mía đường, ông Trần Ngọc Hiếu, Tổng giám đốc Tổng công ty Đường Sóc Trăng tiết lộ, công ty chỉ bán được 10% tổng sản lượng trong khi lượng hàng tồn kho chiếm tới 90%.
Do sản phẩm làm ra không tiêu thụ hết nên vùng nguyên liệu sản xuất mía ở Sóc Trăng ngày càng giảm mạnh. Cụ thể, năm 2017 là 8.400ha, trong khi năm 2020 tổng diện tích chỉ khoảng 2.400ha. Dự kiến giảm xuống dưới 2.000ha vào năm 2021. Diện tích mía giảm 72% so với niên vụ 2017-2018.
Theo ông Hiếu, sở dĩ sản lượng đường liên tục giảm là do tác động của hàng nhập lậu, gian lận thương mại. Đường Thái Lan nhập vào Việt Nam với giá rẻ, cạnh tranh không lành mạnh với đường trong nước.
Sau nhiều năm duy trì chính sách bảo hộ đối với ngành mía đường, Việt Nam bắt đầu thực hiện các cam kết trong Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) đối với ngành mía đường từ ngày 1/1/2020 bằng việc không hạn chế lượng đường nhập khẩu từ các nước ASEAN, và giảm thuế nhập khẩu chỉ còn 5%.
Theo Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng đầu năm 2020, lượng đường nhập khẩu vào Việt Nam tăng nhanh. Đặc biệt, 884.285 tấn đường được nhập khẩu vào thị trường Việt Nam, con số này còn lớn hơn cả lượng đường sản xuất trong nước.
Cụ thể, lượng đường mía nhập khẩu trực tiếp từ Thái Lan vào Việt Nam chiếm tỷ trọng lớn nhất (87,67%). Lượng đường nhập khẩu từ Malaysia, Campuchia, Indonesia, Myanmar cũng tăng mạnh.
Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, ngành mía đường Việt Nam bị thiệt hại nặng nề do gian lận thương mại và đường nhập lậu.
Hiệp hội cũng cho biết, mặc dù các quốc gia khác trong ASEAN bao gồm Thái Lan, Philippines và Indonesia đã thực hiện cam kết ATIGA từ năm 2010 đến 2015 nhưng họ vẫn áp dụng các biện pháp để bảo vệ ngành mía đường của mình.
Chính phủ các nước này vẫn đóng vai trò quyết định trong việc trợ giá, bảo vệ chặt chẽ thị trường trong nước và ngăn chặn đường nhập khẩu giá rẻ được tiêu thụ tự do tại thị trường nội địa.
Các giải pháp?
Tại hội thảo “Giải pháp cho ngành mía đường Việt Nam”, ông Phạm Tiến Nam, Phó Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam khẳng định, việc tìm giải pháp cho ngành mía đường là rất cấp thiết, nhất là khi doanh nghiệp và nông dân đang phải chịu áp lực lớn từ các hiệp định thương mại tự do và tác động của đại dịch Covid-19.
Theo ông Nam, có hai giải pháp chính. Đầu tiên là nâng cao năng suất, chất lượng sản xuất và đổi mới công nghệ sản xuất.
Giải pháp này phụ thuộc chủ yếu vào các doanh nghiệp. Họ cần chấp nhận ATIGA như một cơ hội để hội nhập và cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường quốc tế. Doanh nghiệp cần tự đổi mới, nâng cao năng suất, chất lượng để có thể cạnh tranh bình đẳng và tồn tại trong tình hình mới.
Thứ hai là liên quan đến chính sách và hỗ trợ của Chính phủ. Hiện nay, Chính phủ và các cơ quan liên quan đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ cho ngành mía đường như Nghị định 89, Quyết định 68, Quyết định 1.369, Quyết định 4.612 và mới đây nhất là Chỉ thị 28 của Thủ tướng Chính phủ về những giải pháp thực hiện cho ngành mía đường Việt Nam trong thời kỳ mới.
Tuy nhiên, những động thái cứu ngành mía đường bị cho là tụt hậu và thiếu cụ thể mới được đưa vào thực hiện. Các bộ, ngành quản lý cần làm nhiều hơn nữa để hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp phát triển ngành mía đường Việt Nam.
Theo ông Nguyễn Văn Lộc, quyền Tổng thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam, hiện Hiệp hội có đầy đủ cơ sở dữ liệu để xác định đường nhập khẩu có xuất xứ từ Thái Lan bị mất giá, trợ cấp bán phá giá tại thị trường nước ngoài (theo quy định của WTO). Hiệp hội Mía đường Việt Nam cũng có bằng chứng rõ ràng cho thấy việc bán phá giá đường nhập khẩu đã gây thiệt hại không nhỏ cho ngành sản xuất trong nước.
Vì vậy, để cứu ngành mía đường trong nước và sinh kế của nông dân trồng mía, ông Lộc cho rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể quyết định áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại phù hợp với luật pháp quốc tế và quy tắc thương mại của WTO đối với ngành mía đường. Đây là việc làm chính đáng để bảo vệ nông dân trồng mía và tăng thu ngân sách.
Ở một góc nhìn khác, ông Lê Đăng Doanh cho rằng, đã đến lúc ngành mía đường cần tái cơ cấu, nâng cao năng suất, đầu tư hiệu quả để giảm giá thành nhằm cạnh tranh sòng phẳng với hàng ngoại nhập.
Hiện nhiều doanh nghiệp sản xuất đường đang thua lỗ do năng suất thấp. Nếu các doanh nghiệp mía đường Việt Nam không cải tiến phương thức canh tác để nâng cao năng suất, chất lượng mía nhằm hạ giá thành thì chắc chắn khó tồn tại.
Theo: VietnamCredit
- Xem thêm thông tin chi tiết và phân tích chuyên sâu về báo cáo ngành mía Việt Nam tại: https://vietnamcredit.com.vn/products/industries/growing-of-sugar-cane_9#A