MỘT “CƠN SỐT” TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP KHÁC

Gần đây, có một cuộc chạy đua về trái phiếu doanh nghiệp. Cụ thể, báo cáo của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho thấy, 8 tháng đầu năm 2021, cả nước có 490 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp với tổng giá trị hơn 308.000 tỷ đồng, mức cao nhất từ ​​trước đến nay. Các tổ chức phát hành chủ yếu ở kênh này bao gồm các ngân hàng thương mại, doanh nghiệp bất động sản, công ty chứng khoán, công ty xây dựng và công ty năng lượng, chiếm tỷ trọng lớn nhất là ngân hàng và công ty bất động sản.

Đáng chú ý, trong khi lãi suất trái phiếu của các ngân hàng chỉ dao động quanh mức 5-6%/năm, khá ngang với lãi suất huy động hiện nay, thì nhiều doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác lại đưa ra mức lãi suất từ ​​9% đến 13%/năm đối với trái phiếu doanh nghiệp.

Mức lãi suất cao này đã giúp doanh nghiệp thu hút được dòng tiền rất lớn từ các nhà đầu tư. Đây cũng là lý do năm 2020 khi tăng trưởng kênh tín dụng ngân hàng chỉ tăng 12,1% thì kênh trái phiếu doanh nghiệp tăng 28,3% so với năm 2019. Như vậy, ước tính thị trường trái phiếu doanh nghiệp cuối năm ngoái ở mức 15,7% GDP và 10,3% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống ngân hàng.

Sau một thời gian rình rang vào đầu năm 2021, cơn sốt trái phiếu doanh nghiệp gần đây đã trở lại khi dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4 tại Việt Nam. Các biện pháp tạo khoảng cách xã hội kéo dài đã tác động tiêu cực đến nhiều lĩnh vực, từ đó ảnh hưởng đến các kênh đầu tư. Điều này có nghĩa là trái phiếu doanh nghiệp được quan tâm đặc biệt nhờ lợi suất và tính thanh khoản cao.

Cụ thể, chỉ trong tháng 8/2021, một số doanh nghiệp bất động sản đã công bố huy động thành công hàng nghìn tỷ đồng thông qua kênh trái phiếu. Đáng chú ý, mức lãi suất mà doanh nghiệp trả cho nhà đầu tư cao hơn đáng kể so với lãi suất tiền gửi ngân hàng kỳ hạn một năm hiện nay. Chẳng hạn, Công ty cổ phần Hòa Phú Thịnh thông báo đã thu về 3.130 tỷ đồng thông qua phát hành trái phiếu kỳ hạn 4 năm, lãi suất năm đầu lên tới 13,65%/năm.

HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP KÉM PHÁT TRIỂN

Với lãi suất hấp dẫn (có khi cao gấp đôi lãi suất tiền gửi ngân hàng) và tính thanh khoản cao (có thể chuyển đổi, mua bán bất cứ lúc nào), trái phiếu doanh nghiệp đã trở thành kênh đầu tư hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư cá nhân. Tuy nhiên, cũng giống như các sản phẩm tài chính khác trên thị trường như cổ phiếu, ngoại tệ hay vàng, đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp cũng tiềm ẩn những rủi ro nếu không hiểu rõ đối tượng đầu tư.

Về bản chất, doanh nghiệp huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm về hiệu quả sử dụng vốn và khả năng trả nợ. Tuy nhiên, việc doanh nghiệp phát hành số lượng lớn trái phiếu với lãi suất cao nhưng sử dụng vốn không hiệu quả, sản xuất gặp khó khăn dẫn đến không hoàn trả gốc và lãi trái phiếu cho nhà đầu tư sẽ gây bất ổn cho thị trường trái phiếu nói riêng và thị trường tài chính nói chung.

Trong khi đó, hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp ở Việt Nam còn chưa phát triển nên không dễ để nhà đầu tư lựa chọn được nhà phát hành an toàn, bởi nhà phát hành trái phiếu cần được đánh giá kỹ lưỡng về tính minh bạch, triển vọng kinh doanh, uy tín của ban lãnh đạo và vị thế tài chính.

Theo Công ty Chứng khoán SSI, rủi ro với trái phiếu doanh nghiệp ngày càng gia tăng, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản và năng lượng. Hiện chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ trái phiếu được đảm bảo bằng bất động sản trong khi phần còn lại được đảm bảo bằng tài sản là cổ phiếu hoặc không có tài sản đảm bảo.

Việc đảm bảo thanh toán gốc và lãi trái phiếu bằng cổ phiếu không có nhiều ý nghĩa, vì khi có rủi ro, doanh nghiệp mất khả năng thanh toán và giá trị cổ phiếu dùng làm bảo chứng (thường là của tổ chức phát hành hoặc có liên quan đến tổ chức phát hành) sẽ giảm xuống đáng kể.

Cũng chính vì mức độ rủi ro đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp ngày càng cao nên trong công văn gửi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Vụ Tài chính Ngân hàng và Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam, Bộ Tài chính đã lưu ý những rủi ro khi doanh nghiệp. đẩy mạnh huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu với lãi suất cao.

Trên cơ sở đó, mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã có Văn bản 5225 / UBCK-QLKD yêu cầu các công ty chứng khoán đảm bảo tuân thủ Nghị định 153/2020 / NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ quy định về chào bán và giao dịch trái phiếu riêng lẻ. Tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế trong việc cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu; dịch vụ nhận dạng nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp; dịch vụ đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành trái phiếu; dịch vụ đăng ký, lưu ký và chuyển nhượng trái phiếu. Ủy ban cho biết sẽ tổ chức thanh tra việc cung cấp dịch vụ của các công ty chứng khoán liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định của pháp luật.

Theo: VietnamCredit