Khi Hiệp định Thương mại Tự do giữa Liên minh châu Âu và Việt Nam (EVFTA) có hiệu lực, ngành dệt may được đánh giá sẽ là ngành hàng sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Tuy nhiên, các doanh nghiệp khó hưởng lợi được ngay do rào cản quy tắc xuất xứ đối với hàng may mặc quy định trong EVFTA.
Sản phẩm quần áo của Công ty cổ phần Dệt may – Đầu tư – Thương mại Thành Công (TCM) xuất khẩu sang thị trường Châu Âu hiện có mức thuế trung bình là khoảng 12%. Khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, Thành Công đặt mục tiêu sẽ tăng tỷ lệ xuất khẩu sang thị trường này từ 5-8% hiện nay lên 12-15% vào năm tới, trong đó tập trung khai thác những dòng sản phẩm được áp mức thuế 0% ngay.
Theo cam kết trong EVFTA, hàng dệt may vào EU sẽ được giảm ngay về 0% khoảng 42,5% số dòng thuế, còn lại sẽ giảm dần về 0% trong 5-7 năm.
Doanh nghiệp đón cơ hội
Tuy nhiên, các doanh nghiệp dệt may muốn gia tăng hiệu quả khi xuất khẩu sang EU thông qua việc giảm thuế theo EVFTA sẽ phải thực hiện quy tắc xuất xứ tương đối chặt với yêu cầu “từ vải trở đi”. Tức là vải nguyên liệu được dùng để may quần áo phải được dệt tại Việt Nam hoặc các nước thành viên EU hoặc nước có ký kết FTA với EU. Đồng thời, sản phẩm dệt may cần đáp ứng tiêu chí công đoạn gia công chế biến cụ thể quy định tại Hiệp định.
Ông Trần Như Tùng, Thành viên HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc của TCM, tin tưởng sản phẩm quần áo của Thành Công có thể được áp dụng thuế ưu đãi từ EVFTA với một số dòng sản phẩm. Bởi lẽ TMC cũng là đơn vị cung cấp sợi và sản xuất vải.
Ngoài ra, với EVFTA, ông Tùng tin rằng các doanh nghiệp sản xuất quần áo xuất khẩu Việt Nam sang EU sẽ tăng thu mua sản phẩm vải của TCM nhằm thay thế mặt hàng này nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc để được hưởng ưu đãi thuế.
Hiện TCM đang tiếp tục mở rộng sản xuất vải để đón cơ hội từ Hiệp định EVFTA mang lại, ông Tùng cho biết.
Tương tự, theo ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT Việt Thắng Jean, hiện mặt hàng may mặc của Việt Thắng xuất khẩu vào EU đang phải chịu thuế suất từ 14 đến gần 18%, tùy theo chủng loại sản phẩm. Do đó, khi thuế suất giảm về 0 sẽ mang lại những lợi thế lớn giúp doanh nghiệp hạ được giá thành sản phẩm và có thể cạnh tranh hơn, để tăng tỷ trong xuất khẩu sang thị trường này trong thời gian tới thay vì chiếm khoảng 30% tỷ trọng hiện nay.
Ông Việt cho biết hiện công ty đã đổi nguồn cung ứng vải từ Trung Quốc sang Thái Lan và Hàn Quốc, hai nước có ký FTA với EU.
Nguồn vải phù hợp quy định xuất xứ vẫn rất thiếu
Không phải doanh nghiệp may mặc nào cũng có lợi thế hoặc sự chuẩn bị kịp để hưởng lợi từ EVFTA như TCM hay Việt Thắng Jean. Trên thực tế, lâu nay Việt Nam chủ yếu nhập khẩu vải từ thị trường Trung Quốc hoặc nguyên liệu vải theo chỉ định của khách hàng nước ngoài.
Để giải bài toán thiếu hụt vải và hưởng ưu đãi từ EVFTA, một số doanh nghiệp sử dụng vải nhập khẩu tại Hàn Quốc để cắt may tại Việt Nam. Tuy vậy, tỷ lệ nhập khẩu vải từ thị trường xứ kim chi chưa cao, doanh nghiệp đang ưu tiên nhập vải từ Trung Quốc do giá thấp hơn, lại có lợi thế hơn về địa lý và mẫu mã phong phú, đa dạng.
Tuy nhiên, hơn 60% vải nhập khẩu vào Việt Nam là từ Trung Quốc và Đài Loan, có giá thấp hơn nhiều so với vải nhập khẩu từ Hàn Quốc. Điều này khiến các công ty trong nước gặp trở ngại trong việc tận dụng thuế suất ưu đãi.
Tình trạng ngành dệt may chưa chủ động được nguồn cung nguyên liệu vải còn có lý do từ một số địa phương không tiếp nhận dự án dệt nhuộm vì lo ngại ảnh hưởng đến môi trường.
Việc các nhà đầu tư rót nhiều vốn vào Việt Nam sẽ góp phần phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành dệt may, qua đó giúp gia tăng tỷ lệ nội địa hóa. Tuy nhiên, trong những năm gần đây nhiều địa phương có phần không mặn mà và đã có cân nhắc trong việc tiếp nhận những dự án thuộc lĩnh vực này, nhất là những dự án có khâu nhuộm.
Theo đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), có địa phương còn thẳng thừng từ chối dự án với vốn cam kết lên đến cả trăm triệu đô la Mỹ vì e ngại sẽ ảnh hưởng đến môi trường.
Vitas cho rằng đây là thách thức khá lớn đối với ngành để doanh nghiệp đáp ứng quy định và được hưởng lợi thuế xuất khẩu vào thị trường các nước châu Âu.
Lãnh đạo Vitas cho rằng chỉ có một số rất ít dự án dệt nhuộm của ngành vi phạm và gây ảnh hưởng đến môi trường nhưng nhiều địa phương lại quay lưng với phần lớn các dự án nói chung. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến doanh nghiệp dệt may trong nước, vì sẽ không thỏa các điều kiện để được hưởng ưu đãi thuế quan khi sản xuất hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường châu Âu.
Tuy vậy, Vitas kêu gọi sự ý thức từ các doanh nghiệp dệt may trong hoạt động sản xuất và bảo vệ môi trường, từ đó tạo niềm tin với chính phủ, cơ quan quản lý môi trường và chính quyền các địa phương để không còn bị sự “từ chối” với những dự án dệt nhuộm.
Trong khi đó, các chuyên gia kinh tế cho rằng, các địa phương có cơ sở để lo lắng vấn đề này, nhưng nếu cứ e ngại thái quá thì nguy cơ đánh mất cơ hội của doanh nghiệp trong nước là rất lớn. Nhìn xa hơn, Việt Nam sẽ khó làm chủ được khâu nguyên phụ liệu và tận dụng cơ hội được hưởng ưu đãi thuế quan tại nhiều thị trường.
Do đó, chính sách hiện nay là quy hoạch các dự án theo địa bàn và phải xử lý, kiểm soát chặt chẽ về môi trường. Theo các chuyên gia, nếu áp dụng và tuân thủ chặt chẽ theo những công nghệ hiện đại sẽ vừa sản xuất được vải, vừa đảm bảo môi trường.
Nguồn: thesaigontimes
- Xem thêm thông tin báo cáo chi tiết và phân tích chuyên sâu về ngành dệt may tại: