Rủi ro quốc gia và tầm quan trọng của việc xác định rủi ro quốc gia

Rủi ro quốc gia đề cập đến rủi ro mà một quốc gia không thể thực hiện nghĩa vụ tài chính của mình.

Định nghĩa rủi ro quốc gia

Rủi ro quốc gia là một thuật ngữ kỹ thuật đề cập đến thực tế là một quốc gia không thể thực hiện các cam kết tài chính của mình. Khi một quốc gia không thực hiện nghĩa vụ của mình, nó sẽ tác động tiêu cực đến hoạt động của các công cụ tài chính cũng như của các quốc gia có quan hệ thương mại. Rủi ro quốc gia áp dụng cho cổ phiếu, trái phiếu, quỹ tương hỗ và hợp đồng tương lai được phát hành tại một quốc gia cụ thể. Loại rủi ro này thường thấy nhất ở các thị trường mới nổi hoặc các quốc gia có thâm hụt thương mại nghiêm trọng.

Rủi ro quốc gia cũng đề cập đến khả năng chính phủ hoặc người vay từ một quốc gia cụ thể có thể không có khả năng hoặc không sẵn sàng thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nợ của mình đối với một hoặc nhiều nhà cho vay nước ngoài hoặc nhà đầu tư nước ngoài.

Đặc điểm của rủi ro quốc gia

Xác định rủi ro quốc gia là một bước quan trọng khi xem xét đầu tư vào một quốc gia kém phát triển. Bởi vì các yếu tố như bất ổn chính trị cũng có thể ảnh hưởng đến đầu tư. Rủi ro quốc gia cao làm giảm lợi tức đầu tư (ROI) của các công ty chứng khoán hoặc thương mại đã phát hành. Các nhà đầu tư có thể hạn chế một số rủi ro quốc gia, chẳng hạn như rủi ro tỷ giá, bằng cách phòng ngừa rủi ro. Nhưng những rủi ro khác, như sự bất ổn chính trị, không thể luôn luôn được ngăn chặn một cách hiệu quả.

Do đó, ngoài việc kiểm tra nợ công nước ngoài, các nhà phân tích cũng xem xét môi trường kinh doanh cơ bản như điều kiện chính trị và kinh tế xã hội, v.v. của nước phát hành. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (đầu tư không thông qua thị trường hoặc trao đổi như bình thường) và đầu tư dài hạn có thể phải đối mặt với rủi ro quốc gia tiềm năng lớn hơn.

Xác định rủi ro quốc gia

Hầu hết các nhà đầu tư nghĩ rằng Mỹ là tiêu chuẩn cho một quốc gia có rủi ro quốc gia thấp. Do đó, nếu một nhà đầu tư muốn đầu tư vào các quốc gia có nhiều xung đột dân sự như Argentina hoặc Venezuela, anh ấy / cô ấy nên so sánh rủi ro quốc gia mà họ xác định với kết quả của các nhà phân tích chuyên nghiệp Mỹ.

Các nhà phân tích chuyên nghiệp Hoa Kỳ thường xuyên xem xét chỉ số MSCI (Morgan Stanley Capital International), xác định các hệ số tương quan để đo lường rủi ro quốc gia của một quốc gia hoặc khu vực cụ thể.

Đánh giá rủi ro quốc gia

Một số tổ chức quốc tế sẽ đánh giá rủi ro quốc gia của các quốc gia thành viên của họ. Ví dụ, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) thường công bố danh sách cập nhật các quốc gia và rủi ro liên quan cho mục đích thiết lập lãi suất và điều khoản thanh toán.

Ngoài ra, các tổ chức xếp hạng tín dụng lớn như Standard & Poor’s (S&P), Moody’s và Fitch, có danh sách xếp hạng nợ công riêng, phân tích các điều kiện kinh doanh cơ bản như hiệu quả hoạt động, cơ cấu kinh tế, triển vọng tăng trưởng, yếu tố bên ngoài và tài chính và linh hoạt tiền tệ của các tổ chức và chính phủ.

Rủi ro quốc gia

Việt Nam là một quốc gia có rủi ro kinh tế vừa phải, rủi ro chính trị thấp và rủi ro tài chính rất cao.

Rủi ro kinh tế vừa phải

Trong bối cảnh tăng trưởng chậm trong nền kinh tế thế giới và căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, nền kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng 7,02% trong năm 2019, trong đó ngành công nghiệp và xây dựng đóng góp 50,4%, với tốc độ tăng trưởng 8,9%. Năng suất lao động của toàn bộ nền kinh tế theo giá hiện tại năm 2019 ước tính khoảng 4.791 USD / lao động. Lạm phát vẫn ổn định (dưới 4%) trong những năm gần đây.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục tăng trưởng với số vốn thực hiện cao nhất trong những năm gần đây, chiếm 23% tổng vốn đầu tư xã hội. Cán cân thương mại hàng hóa năm 2019 tiếp tục hưởng thặng dư thương mại trong 4 năm liên tiếp. Tuy nhiên, thị phần xuất khẩu của một số mặt hàng chủ chốt vẫn thuộc về lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài. Như vậy, có thể nói nền kinh tế của Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào FDI. Trong khi đó, nền kinh tế vẫn chưa tận dụng các cơ hội từ lĩnh vực này để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với tốc độ cao hơn và duy trì sự ổn định và bền vững.

Chất lượng môi trường của Việt Nam năm 2019 rất tệ, ảnh hưởng đáng kể đến nền kinh tế, khiến nền kinh tế mất 10,8 – 13,2 tỷ USD do sự phụ thuộc của Việt Nam vào tài nguyên thiên nhiên và đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, đại dịch Covid-19 đã có tác động tiêu cực đến nền kinh tế của Việt Nam.

Rủi ro chính trị thấp

Việt Nam là một đất nước có sự ổn định chính trị cao. Xung đột nội bộ được kiểm soát chặt chẽ, mặc dù công chúng đã từng bày tỏ sự bất đồng về một số chính sách và luật pháp, như mở Đặc khu kinh tế, Luật An ninh mạng và sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc ở Biển Đông.

Sau hơn 30 năm phát triển, hệ thống pháp luật kinh doanh của Việt Nam được coi là hoàn thiện, điều chỉnh hầu hết các lĩnh vực kinh doanh. Tuy nhiên, sự thay đổi nhanh chóng của môi trường đầu tư và các chính sách kinh tế xã hội đã đòi hỏi phải tiếp tục sửa đổi nhanh chóng và hình thành nhiều luật khác.

Luật Đầu tư và Luật Kinh doanh rất chi tiết và rõ ràng để đảm bảo rằng không có điểm nào có thể giải thích khác nhau gây khó khăn và nhầm lẫn cho doanh nghiệp. Cụ thể, trong Luật Đầu tư, Nhà nước khẳng định việc bảo vệ đầu tư, nêu rõ rằng tài sản của nhà đầu tư không bị quốc hữu hóa hoặc bị tịch thu bằng các biện pháp hành chính.

Trong những năm gần đây, song song với cải cách pháp luật, Nhà nước Việt Nam đã cố gắng tăng cường đấu tranh chống tham nhũng và tội phạm kinh tế. Chính phủ muốn đưa ra một thông điệp về tính minh bạch trong quản trị, và sẽ loại bỏ lợi ích nhóm để cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư tại Việt Nam. Tuy nhiên, kết quả vẫn còn hạn chế.

Rủi ro tài chính cao

Việt Nam đang đặt mục tiêu áp dụng các tiêu chuẩn Basel II trong lĩnh vực ngân hàng vào năm 2020. Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ có 18 ngân hàng đáp ứng tiêu chuẩn này.

Tỷ lệ nợ xấu của Việt Nam đang tăng nhanh. Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp đã tạm ngừng hoạt động và doanh số của họ đã giảm nghiêm trọng, do đó ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của họ. Do đó, các ngân hàng sẽ đối mặt với rủi ro tăng các khoản nợ xấu.

Ngoài ra, Việt Nam có tỷ lệ nợ công khoảng 50-75% GDP, theo thống kê của IMF. Thâm hụt ngân sách nhà nước trung bình trong giai đoạn 2016-2020 là 3,6-3,7% GDP.

Tốc độ tăng trưởng của nợ công đã giảm hơn một nửa và thấp hơn tốc độ tăng trưởng GDP danh nghĩa. Cụ thể hơn, trong giai đoạn 2011-2015, tốc độ tăng nợ công là 18,1% / năm và tốc độ tăng trưởng GDP danh nghĩa là 14,5% / năm, trong khi trong giai đoạn 2016-2019, tốc độ tăng nợ công là 8,2% / năm và GDP danh nghĩa là 9,7% / năm. Tuy nhiên, việc giảm nợ công này một phần là do Tổng cục Thống kê Việt Nam đánh giá lại quy mô nền kinh tế trong giai đoạn 2010-2017.

Do đó, tỷ lệ nợ công vào cuối năm 2020 theo dự báo của Bộ Tài chính ước tính là 54,3% GDP. Thời hạn phát hành trái phiếu chính phủ, trung bình, tăng từ 3,9 năm 2011 lên 13,5 năm trong 9 tháng đầu năm 2019.

Nguồn: https://vietnamcredit.com.vn/