Một thị trường cơ hội
Theo Sở Công nghiệp, Việt Nam có khoảng 25.000 doanh nghiệp cơ khí đang hoạt động, chiếm gần 30% tổng số doanh nghiệp công nghiệp chế biến, chế tạo của cả nước. Ngành cơ khí Việt Nam từng bước làm chủ và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, tạo động lực thúc đẩy các ngành, nền kinh tế khác phát triển, giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động.
Ngành cơ khí Việt Nam phát triển mạnh ở ba phân ngành:
- Mô tô và phụ tùng xe máy
- Cơ khí và dụng cụ gia đình
- Ô tô và phụ tùng ô tô.
Ba phân ngành này chiếm gần 70% tổng giá trị sản xuất công nghiệp cơ khí của cả nước.
Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam (VAMI) nhận định sẽ có nhiều cơ hội cho ngành cơ khí Việt Nam trong thời gian tới. Cơ hội đến từ nhu cầu về máy móc, thiết bị cho các dự án công nghiệp như nhiệt điện, thủy điện, phong điện, hóa chất, khai thác, chế biến khoáng sản; thiết bị, vật tư xây dựng hệ thống đường sắt tốc độ cao; xây dựng hệ thống tàu điện ngầm; ngành công nghiệp ô tô, v.v.
Ông Nguyễn Chí Sáng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VAMI, nêu ví dụ cụ thể: Theo Quy hoạch điện VIII, ở mảng điện gió, công suất dự kiến đến năm 2045 là 40.000 MW và có thể mở rộng, giá trị lắp đặt và sản xuất sẽ mang lại cho ngành cơ khí khoảng 40 tỷ USD.
Cùng chung quan điểm, ông Nguyễn Quang Hiếu – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nhà máy Đóng tàu Hàng hải Dầu khí Việt Nam (PV Shipyard), có cái nhìn lạc quan về tương lai của các doanh nghiệp cơ khí Việt Nam.
Ông Hiếu chia sẻ những phân tích cụ thể về dự án điện gió giả định ngoài khơi. Thiết bị ngành cơ khí có thể làm là chế tạo cánh quạt, cột gió, hệ thống chân đế,… Hệ thống chân đế cho một dự án điện gió ngoài khơi cần ít nhất 35-40 cột. Dự kiến, vốn đầu tư cho hệ thống cơ sở khoảng 300.000 tấn thiết bị mỗi năm. Mỗi tấn tương đương 4.000 USD, bao gồm cả chi phí nguyên vật liệu. Như vậy, bình quân mỗi năm sẽ có khoảng 1,2 tỷ USD thị phần cho các doanh nghiệp cơ khí của Việt Nam.
Đó sẽ là thị trường lớn trong 5 năm tới. Không những vậy, Việt Nam đang được Mỹ, Đan Mạch, Na Uy,… lựa chọn để thay thế Trung Quốc làm nơi vừa sản xuất, vừa chế tạo thiết bị điện gió cung cấp cho thị trường các nước trong khu vực.
Các đối tác lớn đang dành sự quan tâm cho Việt Nam và Hàn Quốc. Trong cuộc đua này, Hàn Quốc chủ động hơn vì có sẵn thép tấm làm nguyên liệu. Tuy nhiên, điện gió tại thị trường Việt Nam có tiềm năng lớn hơn, cụ thể là về thị phần, vị trí cảng biển xa, v.v.
Những chướng ngại vật cản đường?
Mặc dù có tiềm năng dồi dào như vậy nhưng ngành cơ khí Việt Nam dường như vẫn đang gặp khó khăn. Nắm bắt những cơ hội đã nói có thể khó khăn.
Ngành cơ khí Việt Nam đang tồn tại những trở ngại. Thứ nhất, các doanh nghiệp cơ khí của Việt Nam còn nhỏ. Thứ hai, thiếu sự kết nối và phát triển. Các công ty cơ khí của Việt Nam có xu hướng hoạt động kinh doanh tự phát, manh mún.
Bên cạnh đó, VAMI cho rằng, trong những năm qua, với những hạn chế, yếu kém đến từ các doanh nghiệp cơ khí và cơ chế, chính sách quản lý của Nhà nước khiến ngành cơ khí phát triển còn mờ nhạt, chưa đạt yêu cầu.
Các doanh nghiệp cơ khí của Việt Nam không chiếm được nhiều thị phần kể cả ở thị trường nội địa và luôn thiếu đơn hàng. Nhiều dự án lớn về xây dựng, giao thông, thủy lợi, dầu khí, kinh tế biển, đóng tàu, ô tô, xe máy … chủ yếu sử dụng sản phẩm cơ khí nhập khẩu hoặc do doanh nghiệp FDI đảm nhận.
Năm 2012, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển ngành cơ khí, năm 2018 có bản cập nhật cho phù hợp với tình hình mới.
Tuy nhiên, đến nay các cơ chế, chính sách đi theo vẫn chưa có. Không có chính sách tốt. Vì vậy, trong khi thị trường cơ khí rộng lớn, các doanh nghiệp cơ khí của Việt Nam vẫn đang lao đao.
Doanh nghiệp cơ khí vẫn phải tự vận động, phát triển mà không có sự hỗ trợ hiệu quả từ hệ thống chính sách của Nhà nước để có nhiều đơn đặt hàng từ đầu tư công và các dự án lớn. Chẳng hạn, các dự án điện gió được phê duyệt và đầu tư gần đây chưa gắn với ngành cơ khí nên các doanh nghiệp cơ khí trong nước không thể tham gia.
Theo: VietnamCredit
